10.13.1 Rezerwy
Zasady rachunkowości
Rezerwy tworzone są wówczas, gdy na Grupie ciąży istniejący obowiązek (prawny lub zwyczajowo oczekiwany) wynikający ze zdarzeń przeszłych, i gdy prawdopodobne jest, że wypełnienie tego obowiązku spowoduje konieczność wypływu korzyści ekonomicznych oraz można dokonać wiarygodnego oszacowania kwoty tego zobowiązania. Jeżeli Grupa spodziewa się, że koszty objęte rezerwą zostaną zwrócone, na przykład na mocy umowy ubezpieczenia, wówczas zwrot ten jest ujmowany jako odrębny składnik aktywów, ale tylko wtedy, gdy jest rzeczą praktycznie pewną, że zwrot ten rzeczywiście nastąpi. Koszty dotyczące danej rezerwy są wykazane w sprawozdaniu z całkowitych dochodów po pomniejszeniu o wszelkie zwroty. W przypadku, gdy wpływ wartości pieniądza w czasie jest istotny, wielkość rezerwy jest ustalana poprzez zdyskontowanie prognozowanych przyszłych przepływów pieniężnych do wartości bieżącej, przy zastosowaniu stopy dyskontowej brutto odzwierciedlającej aktualne oceny rynkowe wartości pieniądza w czasie oraz ewentualnego ryzyka związanego z danym zobowiązaniem. Jeżeli zastosowana została metoda polegająca na dyskontowaniu, zwiększenie rezerwy w związku z upływem czasu jest ujmowane jako koszty finansowe. Utworzone rezerwy, za wyjątkiem rezerw dotyczących likwidacji i rekultywacji, zalicza się odpowiednio do kosztów operacyjnych, pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów finansowych, zależnie od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązania się wiążą.
Rezerwa na koszty likwidacji i rekultywacji
Rezerwy na koszty likwidacji i rekultywacji są rozpoznawane kiedy na Grupie ciąży obowiązek likwidacji kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego, wykonania rozbiórki, demontażu, usunięcia innych środków trwałych oraz przywrócenia miejsca ich montażu do pierwotnego kształtu i kiedy możliwe jest dokonanie wiarygodnego szacunku kwoty tego obowiązku.
W sytuacji kiedy obowiązek dotyczy nowych rzeczowych aktywów trwałych, takich jak infrastruktura wydobywcza, transportowa (rurociągi), instalacje rafineryjne, zobowiązanie jest rozpoznawane w momencie zakończenia ich budowy bądź instalacji. Podobnie, jeżeli zobowiązanie likwidacyjne dotyczy odwiertu wydobywczego, rozpoznawane jest w momencie jego wykonania niezależnie od efektu uzyskanego przepływu węglowodorów.
Zobowiązanie likwidacyjne może ulec dalszemu doprecyzowaniu w trakcie użytkowania odwiertu, infrastruktury wydobywczej, transportowej itp. w następstwie zmian w przepisach prawa lub w wyniku decyzji o wstrzymaniu pewnych operacji. Rozpoznana wartość stanowi bieżącą wartość oszacowanych przyszłych wydatków określonych zgodnie z miejscowymi uwarunkowaniami i wymaganiami.
Za wyjątkiem odwracania dyskonta od rezerwy, wszelkie zmiany bieżącej wartości szacowanych kosztów likwidacji i rekultywacji są odzwierciedlane w wysokości rezerwy oraz korespondujących aktywów. Zmiany te dotyczą również różnic kursowych z tytułu przeliczenia zobowiązania wyrażonego w walucie obcej, kiedy wiadomo, że zobowiązanie będzie rozliczone w tej walucie.
Okresowe odwracanie dyskonta jest uwzględniane w sprawozdaniu z całkowitych dochodów jako koszt finansowy. Od wartości rezerwy i odpowiadającego jej składnika aktywów tworzony jest podatek odroczony.
Część rezerwy na koszty likwidacji i rekultywacji złóż zlokalizowanych na terytorium Polski obejmuje także utworzony na podstawie obowiązującej w Polsce ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku (Dz.U.05.228.1947 z późniejszymi zmianami) Prawo Geologiczne i Górnicze Fundusz Likwidacji Zakładu Górniczego. Środki funduszu mogą być wykorzystane wyłącznie w celu pokrycia kosztów likwidacji zakładu górniczego (kopalni ropy) lub jego oznaczonej części.
Wysokość odpisu obliczana jest odrębnie dla każdego zakładu górniczego i stanowi równowartość nie mniej niż 3% wartości odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych zakładu górniczego, ustalonych stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych. Grupa zobowiązana jest do gromadzenia środków funduszu na wyodrębnionym rachunku bankowym do czasu rozpoczęcia likwidacji zakładu górniczego i prezentuje te środki w ramach długoterminowych aktywów finansowych.
Szacunki
Rezerwa na koszty likwidacji instalacji segmentu wydobywczego i rekultywację terenu
Na każdy dzień kończący okres sprawozdawczy Grupa dokonuje analizy kosztów niezbędnych do poniesienia w celu likwidacji kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego oraz nakładów do poniesienia na przyszłą rekultywację terenu. W wyniku tych analiz Grupa koryguje wartość utworzonej w poprzednich latach rezerwy na rekultywację, urealniając jej poziom do wysokości szacowanych przyszłych, niezbędnych do poniesienia kosztów. Na wzrost rezerwy z tego tytułu wpływ ma również szacunek zmiany wartości pieniądza w czasie.
| Rezerwy na koszty likwidacji i rekultywacji | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nota | Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego | Rezerwy na wyłączone z użytkowania instalacje rafineryjne i pozostałe | Razem | Pozostałe rezerwy | Razem | |||
| Polska | Norwegia | Litwa | ||||||
| 1 stycznia 2021 | 353,5 | 985,7 | 23,2 | 16,3 | 1.378,7 | 177,6 | 1.556,3 | |
| Utworzenie | – | – | 0,1 | 0,1 | 0,2 | 12,1 | 12,3 | |
| Aktualizacja szacunku kosztów likwidacji | (59,8) | (30,5) | 3,1 | 0,1 | (87,1) | (4,2) | (91,3) | |
| Zmiany wysokości rezerw wynikające z przybliżenia czasu wykonania zobowiązania (efekt odwracania dyskonta) | 9.7 | 4,3 | 40,4 | (3,3) | – | 41,4 | – | 41,4 |
| Reklasyfikacje | – | – | – | – | – | 49,1 | 49,1 | |
| Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych | – | 46,9 | (0,1) | – | 46,8 | 0,6 | 47,4 | |
| Wykorzystanie | – | (3,9) | – | – | (3,9) | (3,5) | (7,4) | |
| Rozwiązanie | – | – | – | (0,6) | (0,6) | (20,9) | (21,5) | |
| 31 grudnia 2021 | 298,0 | 1.038,6 | 23,0 | 15,9 | 1.375,5 | 210,8 | 1.586,3 | |
| w tym: | ||||||||
| część długoterminowa | 298,0 | 1.032,3 | 23,0 | 15,8 | 1.369,1 | 6,2 | 1.375,3 | |
| część krótkoterminowa | – | 6,3 | – | 0,1 | 6,4 | 204,6 | 211,0 | |
Rezerwy na koszty likwidacji i rekultywacji:
Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego Polska – rezerwy na przyszłe koszty likwidacji kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach górniczych B-3 i B–8 oraz fundusz likwidacji zakładu górniczego tworzonego zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku – Prawo Geologiczne i Górnicze oraz Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 roku w celu pokrycia przyszłych kosztów likwidacji kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego.
Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego Norwegia – rezerwy na przyszłe koszty likwidacji kopalni ropy naftowej na złożu YME oraz kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego na złożach Heimdal, Sleipner i Utgard.
Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego Litwa – rezerwy na przyszłe koszty likwidacji litewskich kopalni ropy naftowej.
Rezerwy na wyłączone z użytkowania instalacje rafineryjne i pozostałe – rezerwa na rekultywację oraz koszty rozbiórki i likwidacji wyłączonych z użytkowania instalacji w spółce LOTOS Terminale S.A., rezerwa na szacunkowe koszty demontażu rurociągu podwodnego eksploatowanego przez spółkę zależną Energobaltic Sp. z o.o. (GK LOTOS Petrobaltic S.A.) oraz na rekultywację terenu i usunięcie zanieczyszczeń.
| Rezerwy na koszty likwidacji i rekultywacji | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nota | Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego | Rezerwy na wyłączone z użytkowania instalacje rafineryjne i pozostałe | Razem | Pozostałe rezerwy | Razem | |||
| Polska | Norwegia | Litwa | ||||||
| 1 stycznia 2020 | 267,9 | 938,4 | 17,4 | 16,2 | 1.239,9 | 106,0 | 1.345,9 | |
| Utworzenie | – | – | – | 0,3 | 0,3 | 81,3 (1) | 81,6 | |
| Aktualizacja szacunku kosztów likwidacji | 73,5 | 1,9 | 0,5 | – | 75,9 | 1,2 | 77,1 | |
| Aktualizacja szacunku rezerw z tytułu warunkowych płatności | 9.5 | – | – | – | – | – | (4,5) | (4,5) |
| Zmiany wysokości rezerw wynikające z przybliżenia czasu wykonania zobowiązania (efekt odwracania dyskonta) | 9.7 | 11,8 | 36,0 | 3,8 | – | 51,6 | 0,1 | 51,7 |
| Odsetki od funduszu likwidacji zakładu górniczego | 0,3 | – | – | – | 0,3 | – | 0,3 | |
| Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych | – | 19,1 | 1,6 | – | 20,7 | 1,0 | 21,7 | |
| Wykorzystanie | – | (9,7) | – | – | (9,7) | (5,5) | (15,2) | |
| Rozwiązanie | – | – | (0,1) | (0,2) | (0,3) | (2,0) | (2,3) | |
| 31 grudnia 2020 | 353,5 | 985,7 | 23,2 | 16,3 | 1.378,7 | 177,6 | 1.556,3 | |
| w tym: | ||||||||
| część długoterminowa | 353,5 | 980,0 | 23,2 | 16,2 | 1.372,9 | 4,2 | 1.377,1 | |
| część krótkoterminowa | – | 5,7 | – | 0,1 | 5,8 | 173,4 | 179,2 | |
Rezerwy na koszty likwidacji i rekultywacji:
Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego Polska – rezerwy na przyszłe koszty likwidacji kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarach górniczych B-3 i B–8 oraz fundusz likwidacji zakładu górniczego tworzonego zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku – Prawo Geologiczne i Górnicze oraz Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 roku w celu pokrycia przyszłych kosztów likwidacji kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego. Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego Norwegia – rezerwy na przyszłe koszty likwidacji kopalni ropy naftowej na złożu YME oraz kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego na złożach Heimdal, Sleipner i Utgard Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego Litwa – rezerwy na przyszłe koszty likwidacji litewskich kopalni ropy naftowej.
Rezerwy na wyłączone z użytkowania instalacje rafineryjne i pozostałe – rezerwa na rekultywację oraz koszty rozbiórki i likwidacji wyłączonych z użytkowania instalacji w spółce LOTOS Terminale S.A., rezerwa na szacunkowe koszty demontażu rurociągu podwodnego eksploatowanego przez spółkę zależną Energobaltic Sp. z o.o. (GK LOTOS Petrobaltic S.A.) oraz na rekultywację terenu i usunięcie zanieczyszczeń.
Rezerwa na kopalnie ropy naftowej i gazu ziemnego – Norwegia
Rezerwa na likwidację i rekultywację kopalni ropy naftowej na złożu YME
Na dzień 31 grudnia 2021 roku rezerwa na likwidację i rekultywację kopalni na złożu YME zaprezentowana została w pozycji Pozostałe zobowiązania i rezerwy w kwocie 168,2 mln zł i odzwierciedla dokonany na podstawie najlepszej wiedzy Grupy aktualny szacunek przyszłych kosztów usunięcia związanej z YME infrastruktury oraz kosztów na rekultywację terenu z tym związanych, przy założeniu likwidacji inwestycji w roku 2032. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość rezerwy wynosiła 211,8 mln zł.
Rezerwa na likwidację i rekultywację kopalń gazu ziemnego na złożach Heimdal
Planowany termin likwidacji aktywów trwałych morskiej kopalni ropy i gazu na złożach projektu Heimdal i rekultywacji terenu przypada na lata 2019 – 2023. Na dzień 31 grudnia 2021 roku w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupa prezentuje ww. rezerwę w pozycji Pozostałe zobowiązania i rezerwy w kwocie 196,2 mln zł. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość rezerwy wynosiła 194,1mln zł.
Rezerwa na likwidację i rekultywację kopalń gazu ziemnego na złożach Sleipner i Utgard
Planowany termin likwidacji aktywów trwałych i rekultywacji terenu morskiej kopalni ropy i gazu na złożach projektu Sleipner i połączonego z nim uruchomionego w 2019 roku złoża Utgard przypada na lata 2026 – 2038. Na dzień 31 grudnia 2021 roku w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupa prezentuje ww. rezerwę w pozycji Pozostałe zobowiązania i rezerwy w kwocie 674,2 mln zł. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość rezerwy wynosiła 579,8 mln zł.
Pozostałe rezerwy
Rezerwa na ryzyko podatkowe na dzień 31 grudnia 2021 roku wynosiła 91,4 mln zł. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość rezerwy wynosiła 87,3mln zł.
Rezerwa na roszczenia sporne na dzień 31 grudnia 2021 roku wynosiła 51,6 mln zł. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość rezerwy wynosiła 55,1 mln zł.
Rezerwa Narodowy Cel Redukcyjny na poczet ewentualnych kar na dzień 31 grudnia 2021 roku wynosiła 49,1 mln zł. Na dzień 31 grudnia 2020 roku rezerwa ujęta była w krótkoterminowych zobowiązaniach niefinansowych w pozycji Rezerwa Narodowy Cel Redukcyjny (patrz nota 10.13).