Outlook

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) w swoim raporcie ze stycznia bieżącego roku opublikował prognozę, zgodnie z którą w 2022 roku Produkt Krajowy Brutto na świecie wzrośnie o 4,4%, a więc nieco mniej niż w 2021 roku (5,9%), przy czym ścieżka wzrostu miała nadal być szybka, uwzględniając recesję gospodarczą na świecie w 2020 roku (-3,1%), wywołaną pandemią COVID-19. W 2022 roku wysoką dynamikę odnotować mają państwa regionu Azji i Pacyfiku – wzrost na poziomie 5,9% (w tym Chiny 4,8%). Jednym z najszybciej rozwijających się państw na świecie pozostać mają Indie (przewidywany wzrost PKB o 9%). W dalszym ciągu, tak jak w latach ubiegłych, według prognoz MFW mniejszą dynamikę rozwoju gospodarczego odnotują państwa rozwinięte (wzrost ogółem o 3,9%). Gospodarka USA ma wzrosnąć o 4%, państw należących do strefy euro o 3,9%, a Japonii o 3,3%. Według prognoz MFW relatywnie wolno rozwijać się ma również Rosja (2,8%), a także w państwa Ameryki Południowej, w tym: Brazylia (wzrost o 0,3%), Meksyk (2,8%) i Argentyna (3%). Polska, uwzględniając skalę spadków PKB w 2020 roku i odbudowy gospodarczej w 2021 roku, będzie należeć do grupy państw najszybciej rozwijających się w UE – przewidywany wzrost znajduje się na poziomie 4,6%. Odmiennie do lat ubiegłych MFW przewiduje, że wzrost gospodarczy w Europie będzie dość równomierny, a we wszystkich państwach UE ma wynieść 4% (najwyższy wzrost w Hiszpanii na poziomie 5,8%), z czego w państwach strefy euro na poziomie 3,9%.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MFW ze stycznia 2022 roku

Organizacje międzynarodowe prognozują, że w takich warunkach w 2022 roku zapotrzebowanie na ropę naftową wzrośnie o 3,3 mln baryłek dziennie. Tego typu sytuacja sprawiłaby, że w ciągu 2 lat sytuacja na rynku ropy naftowej wróciłaby w szybkim tempie do poziomów porównywalnych w latach ubiegłych. O ile wzrost ten nie będzie równomierny (głównie w państwach Azji i Pacyfiku, w tym przede wszystkim w Chinach i Indiach), o tyle odbudowa gospodarcza powoduje, że wszystkie regiony odnotowują wzrost popytu na paliwa. Niemniej w dalszym ciągu światowy poziom zapotrzebowania na paliwa oraz różnego rodzaju nośniki energii są pod wpływem pandemii COVID-19 (perspektywa kolejnych obostrzeń), a także szybkości odbudowy gospodarczej, w tym wpływu wysokiej inflacji. Co jednak jeszcze istotniejsze, wybuch wojny w Ukrainie sprawia, że zarówno w zakresie dynamiki wzrostu gospodarczego, jak również konsumpcji ropy naftowej, sytuacja stała się bardzo mocno nieprzewidywalna, a opublikowane prognozy wymagać będą znaczącej aktualizacji, prawdopodobnie w dół.

W zakresie wydobycia ropy naftowej w 2022 roku kluczową rolę będą odgrywać w dalszym ciągu państwa OPEC+, które powoli odbudowują poziom produkcji surowca. Niemniej w dalszym ciągu nie jest to poziom odpowiedni do tempa odbudowy gospodarczej. W efekcie w 2022 roku zapasy w państwach OECD mogą spaść do najniższego poziomu od 2000 roku, co będzie oddziaływać na fluktuację cen na rynnach. W tym kontekście nadal można spodziewać się dużych wzrostów wydobycia w USA, Kanadzie i Brazylii, a także Norwegii (korzystnie kształtujące się warunki cenowe). Istotnym czynnikiem wpływającym na dostępność surowca, a także cenę będzie sytuacja polityczno-społeczna w Libii, Kazachstanie, Wenezueli oraz państwach Bliskiego Wschodu, w tym przede wszystkim w Iranie. Prowadzone rozmowy w zakresie programu jądrowego powodują, że być może dojdzie do zawarcia nowego porozumienia, a tym samym zwiększonej obecności surowca z Iranu na rynku międzynarodowym.

Istotnym wyzwaniem dla całej branży rafineryjnej w Europie będą nowe regulacje wprowadzane na poziomie Unii Europejskiej. W lipcu 2021 roku Komisja Europejska zaproponowała nowy pakiet legislacyjny (Fit for 55), który docelowo ma przyspieszyć proces odchodzenia od paliw kopalnych. Wejście w życie wielu przepisów z tego pakietu może negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie rafinerii, z uwagi m.in. na planowane wprowadzenie dodatkowych obciążeń podatkowych na olej napędowy, redukcję emisji w transporcie (objęcie systemem EU ETS transportu) czy promocji zrównoważonych paliw lotniczych.

Sytuacja rafinerii w Europie w 2021 roku była pod wpływem zarówno kształtującego się zapotrzebowania na paliwa (efekt wprowadzonych obostrzeń, jak i trwającej odbudowy gospodarczej), jak i cen gazu ziemnego (wysokie notowania tego surowca negatywnie wpływały na wysokość marż rafineryjnych). Uwzględniając przewidywania związane z utrzymywaniem się przez cały 2022 rok nadal wysokich notowań gazu ziemnego, można oczekiwać, że poziom marż rafineryjnych będzie wciąż pod wpływem tego czynnika. Niemniej odbudowa gospodarcza powoduje, że agencje analityczne wskazują na dalszy wzrost przerobu ropy naftowej w rafineriach na świecie o 3,7 mln baryłek/dziennie (w 2021 roku przerób wzrósł o 3,1 mln baryłek/dziennie). W dalszym ciągu dużym wyzwaniem dla rafinerii w Europie może być duża konkurencja ze strony zakładów z Bliskiego Wschodu, Azji i Pacyfiku oraz Rosji. Dodatkowo, istotną zmianą na rynku będzie oddanie do eksploatacji rafinerii Dangote w Nigerii (docelowo 650 tys. baryłek/dziennie), co ma nastąpić w 2022 roku. Zakład ten doprowadzi do dużych i głębokich zmian w handlu paliwami, w tym przede wszystkim zmniejszenia dostaw paliw do Afryki. W Europie rynek charakteryzuje się dużą dostępnością benzyny względem oleju napędowego, a dodatkowo możliwy szczyt zapotrzebowania na to paliwa transportowe w Europie (efekt wypierania rynku przez samochody elektryczne) będzie negatywnie wpływał na kształtujący się crack na średnie destylaty. W efekcie zagrożone są zakłady, których duża część produkcji jest kierowana na eksport (głównie w Europie Zachodniej).

Wybuch wojny w Ukrainie wywiera ogromny wpływ na sytuację społeczno-gospodarczą w Europie Środkowo-Wschodniej i na świecie. Ze względu na działania militarne, jakie mają miejsce w Ukrainie, prowadzenie działalności gospodarczej na jej terytorium jest znacznie utrudnione lub niemożliwe. Jednocześnie agresja Rosji przy aktywnym udziale Białorusi dały przyczynek do izolacji tych państw poprzez ograniczenie lub całkowite zerwanie stosunków handlowych z tamtejszymi partnerami – nie tylko w formie odgórnie nakładanych sankcji przez rządy wielu państw, ale także powszechny społeczny ostracyzm i dobrowolne decyzje uczestników rynku. W tym momencie bardzo trudno jest przy tym przewidzieć średnio- i długoterminowe skutki tej wojny.

Dużą niepewność co do dalszego rozwoju wydarzeń odzwierciedlają rynki finansowe i surowcowe, w tym bardzo zmienne pozostają notowania ropy naftowej i gazu ziemnego – w przypadku ropy Brent notowania chwilowo zbliżyły się do poziomu 140 USD/bbl (wobec 77 USD/bbl na koniec 2021 roku), z kolei gaz ziemny na holenderskiej giełdzie TTF ustanowił w marcu nowe historyczne maksima, przekraczając przez moment poziom 300 EUR/MWh (dla porównania na koniec 2021 roku notowania te znajdowały się na poziomie około 60 EUR/MWh). Ze względu na bardzo niskie zainteresowanie kupujących ropą z Rosji obserwowane jest także bardzo wysokie dyskonto dla gatunku Urals w stosunku do ropy Brent, tj. około 30 USD/bbl.

Grupa na bieżąco monitoruje aktualną sytuację, w tym na rynku surowców i produktów naftowych, przygotowując się na ewentualność zaprzestania przerobu ropy typu Urals. Produkcja w gdańskiej rafinerii przebiega obecnie zgodnie z harmonogramem, a dystrybucja produktów na rynek odbywa się bez zakłóceń.

Od 24 lutego spółka nie zawierała transakcji na zakup rop rosyjskich na rynku spot, pozostając jedynie przy realizacji zapisów kontraktów terminowych obowiązujących do końca 2022 roku, od których odstąpienie mogłoby skutkować postępowaniem regresowym, a co za tym idzie karami finansowymi, a także odbiorem przedpłaconej częściowo ropy przez inny podmiot. Ponadto dla zabezpieczenia płynnego zaopatrzenia krajowego rynku w I kwartale 2022 roku spółka zakupiła dwa historycznie największe tankowce z olejem napędowym z kierunku bliskowschodniego (200 tys. ton), które zostały dostarczone do rafinerii LOTOSU przez Naftoport.

Grupa nie prowadzi bezpośredniej działalności w Ukrainie, Białorusi ani Rosji. Sprzedaż do obszarów objętych obecnie konfliktem zbrojnym nie stanowi materialnego udziału w strukturze wolumenowej sprzedaży eksportowej Grupy Kapitałowej LOTOS.

Na przełomie lutego i marca 2022 roku na stacjach paliw można było zaobserwować zwiększony popyt na produkty paliwowe. W połączeniu z bardzo dużym obciążeniem logistycznym przekładało się to na incydentalne przestoje i ograniczenia w dostępności paliw na pojedynczych obiektach. Aby rozładować kolejki na stacjach, Spółka wprowadziła czasowe ograniczenie możliwości tankowania tylko do zbiorników pojazdów mechanicznych. Należy jednak podkreślić, że Polska dysponuje odpowiednimi rezerwami zarówno surowca, jak i produktów. Spółka dysponuje zapasami obowiązkowymi własnymi oraz zgromadzonymi w Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, które mogą być uwolnione za zgodą organów państwowych dla zabezpieczenia realizacji dostaw i tym samym w razie zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Na dzień publikacji niniejszego Raportu Rocznego Spółka nie obserwuje materializacji ryzyka w przerwaniu łańcuchów dostaw, a przepływ surowca pozostaje niezakłócony. Grupa przygotowuje się na różne scenariusze, głównie poprzez dywersyfikacje dostaw z różnych kierunków, a działania dywersyfikacyjne w Grupie są procesem stałym. Operacyjnie Grupa jest gotowa na realizację różnych alternatywnych schematów działania.

Konfiguracja technologiczna rafinerii, w połączeniu z jej atutami lokalizacyjnymi (nadmorskie położenie), umożliwia dobór gatunków ropy naftowej z różnych światowych kierunków, zapewniając wysoką elastyczność działania Grupy i możliwość szybkiego dostosowania się do dynamicznie zmieniających się warunków otoczenia. Grupa w swojej historii miała już incydent zatrzymania rurociągowych dostaw ropy naftowej z kierunku rosyjskiego podczas tzw. „kryzysu chlorkowego”, kiedy to dostawy realizowano drogą morską. To zakłócenie nie przełożyło się na ciągłość produkcji i realizację kontraktów sprzedaży.

Na dzień publikacji niniejszego raportu Grupa Kapitałowa LOTOS realizuje na bieżąco wszystkie kontrakty handlowe.

Ekspozycja kredytowa Grupy Kapitałowej LOTOS wobec ukraińskich, białoruskich i rosyjskich podmiotów jest nieistotna. Występowanie zakłóceń w działalności na dużą skalę, które potencjalnie powodują problemy z płynnością dla niektórych podmiotów, może również mieć negatywny wpływ na jakość kredytową podmiotów w łańcuchu dostaw. W ramach procesu zarządzania ryzykiem kredytowym Grupa na bieżąco monituje sytuację rynkową oraz informacje dotyczące kontrahentów mogące wskazywać na pogorszenie ich sytuacji finansowej i dostosowuje strukturę limitów kredytowych do bieżącej sytuacji. Na bazie przeprowadzonej analizy Grupa nie rozpoznała konieczności aktualizacji założeń przyjętych do oceny oczekiwanej straty kredytowej.

Ponadto w związku z wprowadzeniem stopnia Charlie-CRP na terytorium RP Grupa wnikliwie analizuje także ryzyko ataków cyberprzestępców poprzez stały monitoring swojej infrastruktury teleinformatycznej.